نکاتی برای نگارش مقاله در روزنامه نگاری

اگر شما غذایی خوب و سفره ‏اى رنگین براى من تدارک دیده باشید اما درب اتاقى‏ را که در آن سفره پهن است بر من قفل کرده، پنجره‏ اى نیز بر آن نگشوده باشید، چگونه من متوجه مرحمت شما خواهم شد. این «درب» همان آستانه ورود یا مدخل مقاله است.
یک اصطلاح روزنامه نگارى مى‏ گوید: قلابتان را در همان‏ شروع مقاله وصل کنید (have a grabbing intro). به عبارتی مقاله‏ ما با هر میزان اطلاعات کارآمد، زمانى‏ مفید است که خوانده شود.

یک شروع بد مى تواند بعنوان بزرگترین مصیبت باشد و فرصت مطالعه‏ نوشته‏ ما را از مخاطب بگیرد. شروع باید جذاب و به‏ گونه‏ اى باشد که یقه مخاطب را بگیرد و او را به درون مقاله بکشاند، یا حداقل گفتن یک بفرما را از او دریغ نکند. ایجاد جذابیت از راه‏هاى مختلف‏ ممکن است؛ نقل یک حکایت یا روایت، یک نقل قول، ایجاد یک تصویر، یک‏ خبر جذاب و تکان دهنده، یک ضرب‏ المثل، طرح یک سوال و … مى ‏تواند شروع جذابى براى نوشته ما به ارمغان آورد.

برندان هِنسى (Brendan Hennessy) در کتاب «نوشتن مقالات فیچر» writing feature articles ویژگی ‏هایى را براى شروع ‏و لید مقاله به شرح زیر برشمرده است:

1. استفاده از حقایق چشمگیر و جذاب  use of striking facts

2. استفاده از لطیفه و حکایت ancdote

3. تشریح و توصیف description

4. دلیل و برهان آوردن از طریق مقایسه و تمثیل Exposition/argument by analogy

5. نقل قولى که از طریق مصاحبه بدست آمده است A quote from the subject of an interview

6. نکته‏ هاى پرشور، شگفت‏ انگیز و یا تکان دهنده vivid, surprisng, or shocking statement

7. سوال Question

8. مناسبت روز Topical

9. برملا ساختن نیمه پنهان خبر Digging behind the news

10. استفاده از شهرت و آوازه celebrity peg

11. شوخ طبعى و استفاده از کنایه و طنز humour / Irony

12. تجربه شخصى personal experience

13. ایهام، نهفتگى cryptic

14. تضاد و تقابل contrast

 

در رابطه با شروع جذاب -در نوشته ژورنالیستی- در اینجا به چند شروع اشاره شده است، توجه کنید:

شروع با ضرب ‏المثل

یک ضرب‏ المثل انگلیسى است که مى‏ گوید: اطلاعات کار نجیب ‏زادگان است اما با ورود به دنیاى مدرن دسترسى به اطلاعات‏ براى مردم امرى ساده‏ تر شده است. روزنامه، رادیو، تلویزیون‏ این امر را به عهده دارند. سپس با آمدن اینترنت و سهولت ‏افزایش و خوانش اطلاعات، دیگر این کار تنها حرفه‏ اى براى‏ نجیب زادگان نیست.//سام فرزانه، روزنامه شرق، نوروز ۱۳۸۳

 

شروع با مقایسه و مقابله

صبح روز ۱۱ سپتامبر، هواپیماهایى را دیدم که در آسمان، بالاى‏ سرم پرواز مى‏ کردند و دقایقى بعد، صداى انفجارهایى را شنیدم‏و دیدم که گوى‏ هاى آتش و دود آسمان را پر کرد. بر اثر این ‏عملیات، هزاران نفر مردند که بین آنها دو نفر از دوستان خوب‏ من هم بودند. من از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ سخن نمى‏ گویم که در نیویورک اتفاق افتاد. درباره‏ ى ۱۱ سپتامبر دیگرى سخن‏ مى ‏گویم که به همین اندازه فجیع و دهشتناک بود: ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ هواپیماهایى را که من دیدم هواپیماهاى جنگى بودند و هدف آنها کاخ ریاست جمهورى در سانتیاگوى شیلى بود. این دو ۱۱ سپتامبر از خیلى جهات به هم ارتباط پیدا مى‏ کنند و به‏ درک این امر کمک مى‏ کنند که چرا جرج بوش آمریکا را به باتلاق ‏عراق کشاند.//گاردین – روزنامه ایران – ۱ آبان ۱۳۸۲

 

شروع با مقایسه و بکارگیرى استعاره

اگر از یک انگلیسى زبان بپرسید خروس چگونه سپیده دم را بشارت مى‏ دهد، فرد انگلیسى زبان صدایى از خود در مى‏ آورد که ‏اگر بخواهیم با الفباى فارسى آوانگارى کنیم به این صورت درمى‏ آید: کیلى، کیلى.

و اگر همین پرسش را با یک فارسى زبان در میان بگذاریم خواهد گفت: قوقولى قوقو. از خود مى ‏پرسیم مگر خروس انگلیسى ‏ها با فارسى زبانها فرق‏ دارد یا ساختمان تولید صدا در خروس‏هاى انگلیسى با فارسى ‏زبانها تفاوت مى‏ کند؟ پاسخ زبان شناسان و پرنده شناسان به این‏ پرسش منفى است. تفاوت در ظرفیت شنیدن و باز تولید هر زبان‏ است.// رامین مستقیم، مجله خواندنى، مهر ماه ۱۳۸۱

 

شروع با استفاده از نقل قول و مقایسه

در آن روزگار عجز و نا امیدى که بریتانیا یک تنه در مقابل آلمان‏ نازى ایستاده بود وینیستون چرچیل اصول یک خط مشى را که هر زمامدارى باید در ایام بحرانى در پیش گیرد بیان داشت. او گفت: اگر هیتلر به دوزخ تجاوز کند من در مجلس عوام دست کم یک بارهم که شده جانب شیطان را خواهم گرفت. اکنون که صدام حسین‏ به کویت تجاوز کرده است، آمریکا مقدم نیروهایى که از سوریه‏ اعزام شده‏ اند، گرامى مى ‏دارد…// جان بولاک، ایندیپندنت، ۱۶ سپتامبر ۱۹۹۰

 

شروع سوالى

نمى ‏توانید بخوابید؟ پس قرص مصرف کنید. احتیاج دارید که‏ بیدار بمانید؟ پس قرص مصرف کنید. با وجود قرصى که ‏خورده ‏اید نمى ‏توانید بیدار بمانید؟ و با وجود قرصى که خورده‏ اید نمى‏ توانید بخوابید؟ پس باز هم قرص مصرف کنید.//  www.drugguide.com – همشهرى ۵ مرداد ۱۳۸۲

 

شروع با پیشینه و سابقه

آخرین بار که دونالد رامسفلد با صدام حسین دیدار کرد، صدام با احترام دست او را فشرد. این دیدار تقریباً ۲۰ سال پیش در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۱۹۸۳ صورت گرفت. یک گروه رسمى تلویزیون‏ عراق این لحظه تاریخى را ثبت کرد.// ایوان توماس، دیکى کریستوفر، نیوزویک ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۲

 

شروع با روایت و تصویر

میریاناو ونیویچ (۲۴ ساله و اهل کرواسى) و زلیکو ونیویچ (۲۸ساله اهل صربستان) هفته هاست یکدیگر را ندیده‏ اند، ولى گاهى‏ اوقات از این بیم دارند که در نیم رخ‏هاى تیره و تارى که با شتاب و عجله از برابر هدفگیر تفنگ هایشان عبور مى‏ کنند، چهره ‏یکدیگر را مجسم کنند. آنها چهار سال قبل با هم ازدواج کرده ‏اند و پسرشان حالا نوزده ماهه است. طفل با مادربزرگ مادریش ‏زندگى مى‏ کند. زیرا والدینش در دو طرف سنگرهاى خونین‏ ترین‏ جبهه‏ هاى نبرد در منطقه اسلوونى سرگرم جنگ هستند.//خوان کارلوس الگانیاراس، نشریه کامبیو ۱۶، اسپانیا، ۱۹ اوت ۱۹۹۱

 

شروع خبرى

روساى حکومت و دولت ثروتمندترین و قدرتمندترین‏ کشورهاى جهان از اول تا سوم ژوئن ۲۰۰۳ در شهر اویان فرانسه ‏گرد هم مى‏ آیند و اگر قرار ملاقات مورد تایید قرار گیرد، این‏ بیست و هشتمین نشست آنها از ۱۹۷۵ به این سو خواهد بود. این گروه رهبران به تدریج به صورت یک نهاد جهانى درآمده ‏است. مقاومت‏ ها و اعتراض‏ ها علیه گروه ۸ طى سال‏هاى اخیر با ظهور جنبش جهانى شدن از نوع دیگر جهش تازه‏ اى یافته‏ است.//گوستاو مسیاه، لوموند دیپلماتیک، ضمیمه همشهرى، اردیبهشت ۱۳۸۲

دکتر احمد توکلی